Rozwój perspektyw dotyczących kształcenia ustawicznego uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w szkołach specjalnych na Litwie
Abstrakt
Artykuł zawiera krótki przegląd systemu edukacji specjalnej na Litwie – instytucji edukacyjnych: ich celu i miejsca w edukacji powszechnej oraz wsparcia specjalistycznego realizowanego w szkołach i ośrodkach specjalnych. W tekście przytoczono wyniki badań nad jakością edukacji i wsparcia edukacyjnego w szkołach specjalnych i ośrodkach kształcenia specjalnego. Celem badań było określenie perspektyw uczenia się przez całe życie uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. W badaniach zastosowano mieszaną metodologię, czyli połączenie metod badań ilościowych i jakościowych. Badaniem ilościowym objęło 317. pedagogów i specjalistów pracujących w szkołach specjalnych i ośrodkach kształcenia specjalnego. Uczestnikami badań jakościowych byli dyrektorzy placówek oświatowych (N=12); pedagodzy i specjaliści wspierający uczniów (N=37); uczniowie (N=32); rodzice uczniów (N=45) – z czterech wybranych placówek edukacji specjalnej przeznaczonych dla uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Z zebranego materiału wynika, że pedagodzy specjalni uważają, że pomagają uczniom i rodzicom decydować o przyszłych perspektywach uczniów, wspierają ich motywację do nauki, rozwijają kompetencje wymagane do uczenia się przez całe życie; deklarują nawet, że opracowują indywidualne programy nauczania dla uczniów (mimo że nie jest to powszechna praktyka w litewskich szkołach). Z kolei rodzice nie są świadomi, jakie perspektywy są dostępne dla ich dzieci po ukończeniu szkoły specjalnej, nie widzą możliwości zdobycia umiejętności wymaganych do wykonywania określonego zawodu, zwłaszcza, gdy szkoła zawodowa jest oddalona od domu i wymagane jest pokonywanie sporych odległości. Uczniowie natomiast zastanawiają się nad swoją przyszłością i perspektywami życiowymi po ukończeniu szkoły, dyskutują je z członkami rodziny; brakuje im jednak wsparcia pedagogów, aby odpowiednio ocenić swoje umiejętności oraz możliwości wyboru zawodu.
Słowa kluczowe: uczenie się przez całe życie, specjalne potrzeby edukacyjne, szkoły specjalne, specjalne ośrodki edukacyjne, specjalne wsparcie edukacyjne, system edukacyjny